آلودگی نوری یا آلودگی هوا؟

بسیاری از ساکنین شهر های بزرگ تصور می کنند که کم فروغی ستاره ها در شهر حاصل آلودگی هواست. اینان ناخودآگاه تقصیر هر معضل زیست محیطی را به گردن هوا انداخته چرا که آلودگی آن مشهود تر از دیگر عوارض است. برای یافتن علت اصلی، می توان اینطور تصور کرد تنها چیزی از جنس خود ستاره یعنی نور می تواند دیدار آن را مختل نماید. چیزی شبیه نور خورشید (البته در روز چنین است) یا نور ماه و یا ....

بله نور های مصنوعی زائیده دست بشر. منابع نورهای طبیعی هر کدام در جای خود وظیفه ای داشته و معقول به نظر می رسد اما به نظر می رسد مشکلات از بعد از اختراع ادیسون آغاز گردید. و بدین گونه آلودگی نوری پدید آمد.

آلودگی نوری چیست؟

هر گاه با نور مصنوعي رفتار نادرست و غير استاندارد صورت گيرد آلودگي نوري پديد مي آيد. در حقيقت اگر اعتقاد به ميانه روي در مصرف هر چيزداشته باشيم استفاده از نور نيز حد و اندازه خود را دارد. پس استفاده بيش از اندازه از نور توليد آلودگي نوري ميكند.

تعريف علمي

نورهاي مصنوعي كه در زمان يا مكان نامناسب از استاندارد خود خارج شده و با كيفيت نامطلوب محيط زيست و آسمان شب را آزاردهنده و آلوده مي سازد را آلودگي نوري مي ناميم.

تاریخچه:

اولين مطالعات در مورد آلودگي نوري در حدود 35 سال پيش در زمينه افزايش روشنايي آسمان شب، بوسيله ستاره شناسان انجام گرفت. چرا كه پيش از محسوس بودن اين افزايش روشنايي براي ساير افراد، تجهيزات دقيق علم نجوم (تلسكوپ ها) متوجه چنين شرايطي شده بود. كشورهايي مانند ايتاليا، كشورهاي اروپاي شرقي،  آمريكا، استراليا از پيشتازان كنترل اين آلودگي هستند. بطوري كه اولين گردهمايي بين المللي در سال 1995 ميلادي در ايتاليا با موضوع"آلودگي نوري، ابعاد و احتمال وقوع" برگزار گرديد و به فاصله دو سال اولين قانون محلي در همان كشور به تصويب رسيد

تجربه شما

حتماً شما آلودگي نوري را در زندگيتان تجربه كرده ايد. امروزه در محيط هاي خارجي و داخلي خانه از نور به بهانه هاي مختلف استفاده مي شود اما در كشورما كمتر نمونه اي از استاندارد صحيح از نور مي توان مشاهده كرد. اگر شما بدون توجه به كيفيت، مقدار درخشندگي نور و زاويه تابش لامپ و تنها برای روشن كردن محيطي تاريك از لامپي استفاده كرده باشيد خود عامل توليد اين آلودگي در محيط زندگيتان هستيد.

ما به نور لامپ‌ها تنها به حدي نياز داريم كه با زاويه تابش مناسب زير پايمان را روشن كنند نه فضاي بالاي سرمان را . چرا كه در چنين شرايطي فضاي تاريك و ظلماني آسمان با نوري غير طبيعي و مزاحم آلوده مي‌شود همچنين بسته به نوع لامپ از 30تا 40% اتلاف انرژي به همراه دارد. البته در شهر های بزرگ ذرات معلق آلودگی هوا، مانند آینه ای این نورهای را به سوی زمین باز می تاباند و موجب تشدید آلودگی نوری می شود.  به تصاوير زير توجه كنيد.

اثرات آلودگي نوري

اثرات مخرب اين آلودگي برانسان، حيوان و گياهان اتلاف انرژی و آسمان شب به مراتب بيشتر از حد انتظار است. آلودگي نوري مدت كوتاهي است كه در دنيا

اثرات برانسان

   قرار گرفتن طولاني مدت انسان در زير نور مصنوعي به علت وجـود اشـعه مادون قـرمز و فـرابنفـش باعـث آسيبـهاي چشـمي مي گردد. نورهاي مزاحمي مانند چراغ خوابها و يا نورهايي كه از پنجره در هنگام خواب وارد اتاق مي شود باعث بروز استرس و كاهش تمركز فكر در انسان مي شود و در دراز مدت باعث تضعيف دستگاه ايمني بدن و افـزايش احتمـال ابتلا به انـواع سرطـان از جمله سرطان هاي پوستي، جوش زدگي و رنگ پريدگي و سرطان سينه در زنان مي گردد.

   از انواع ديگر آلودگي نوري مي‌توان به خيرگي اشاره كرد. هنگاميكه پرتو مستقيم يك منبع نور با شدت زياد در محور ديد عابرين يا رانندگان قرار مي‌گيرد اين پديده رخ داده و سبب كم شدن ديد و ناراحتي عابرين و رانندگان ميشود و خطر تصادفات را در هنگام رانندگي افزايش مي دهد. چراغ های تزئینی که شهرداری ها در کنار خیابان ها به جهت ایجاد زیبایی مصنوعی بکار می رود نیز می تواند باعث خیرگی و یا خستگی چشم راننده گردد. در حقیقت به جز آسفالت خیابان و تابلوهای راهنمایی، راننده نباید هیچ نور دیگری را در میدان دید خود ببیند. این یعنی توجه به زاویه و مقدار تابش. خيرگي را به راحتي مي توانيد در زماني تجربه كنيد كه از لامپ‌ها در مراكز فروش ميوه و تره‌بار، بوتيك ها يا سوپر ماركت ها بدون هيچ گونه پوشش يا محافظ در جلوي درب  استفاده مي شود.

همچنين نور بيش از اندازه آستانه تحمل و ساعت دروني بدن را كه كنترل كنـنده سيستم هاي زيسـتي و ريتـمهاي رفتـاري است، كاهـش داده و موجب افسردگي نيز مي گردد.

اثرات بر گياهان

گياهان به دو دسته نورپسند و سايه پسند تقسيم می شوند. گياهان نورپسند 10% نور تابيده شده و گياهان سايه پسند 75% را جذب می کنند. اما اگر بيشتر ازحالت موازنه به گياهان نور برسد گياهان مي ميرند. اين مقدار درگياهان نورپسند 4200 لوکس و در سايه پسند ها 27 لوکس می باشد. پس گياهی که درطول روز تمام نور مورد نياز خود را جذب کرده تاباندن نور مصنوعي در طول شـب مرگـش را تضميـن کـرده يـا رشدش را دچـار اختـلال می کند. همچنين وجود منابع نور مصنوعی در کنار گياهان جهت رشد ساقه را بسوی خود منحرف می کند.

اثرات بر حيوانات

نورپردازی های سلیقه ای و غیر استاندارد در شهرها و استفاده از نور برای تزئین نمای ساختمان ها، برج ها, ميادين و نور آزاردهنده نورافكن ها ، باعث اختلال در تمركز، تصادم پرندگان با برج هاو گم كردن مسير لانه و تالاب، اختلال در جفت يابي، و در نهايت صيد توسط شكارچيان مي شود. نمونه های مشکلاتی که حیوانات با نورهای مصنوعی پیدا کرده اند بسیار زیاد است. بطور مثال بچه  لاك پشت ها به نورهای مصنوعی حساس بوده و کوچکترین نوری آنها را از مسیر دریا منحرف می کند. با توجه به تعریف آلودگی نوری هر زمان و هر مکانی شرایط نور استاندارد خود را می طلبد. شاید روشن بودن یک لامپ کوچک در شهر مشکل زیادی بوجود نیاورد اما وجود همان لامپ در ساحل شیب دراز جزیره قشم باعث تحدید زندگی گونه خاص لاک پشت پوزه عقابی گردد. با توجه به چنین حساسیتی که نور در محیط زیست دارد نمی توان آلودگی نوری را تنها محدود به آسمان دانست.

طبيعت آسمان شب

   در شهر هاي بزرگ به دليل ميزان بالاي نورمصنوعي پراكنده شده در جو، ‌امكان ديدن ستارگان و طبيعت آسمان شب براي ساكنان آن وجود ندارد همچنين ستاره شناسان مجبورند مسافتهاي بسياري را پيموده تا به آسماني تاريك و عاري از هر نوع نورآزاردهنده دست پيدا كنند. مبارزه با آلودگی نوری هدف تاریکی مطلق در شهر ها و دیدن کهکشان راه شیری را دنبال نمی کند، بلکه انتظار دارد گنبد نورانی شهر در فاصله 200 کیلومتری، افق آسمان رصدگر را از بین نبرد.

   ای کاش مردم ما ضمن اینکه دانه های دلشان پیدا می بود، دریابند که طبیعتی غیر از درخت و رود و دریا نیز وجود دارد و تنها کافی است کمی سرشان را بالا گرفته تا جهان شگفت انگیز ستارگان، دانه های دلشان را صیقل بخشد. کافی است خاطرات پدرانشان را برای شمردن شهاب ها تا پاسی از شب بشوند تا برای دیدن آسمانی روحانی لحظه شماری کنند. به امید دیدار ما با آسمانی پاک. و به امید شبی بدون آلودگی نوری.

www.Lightpollution.ir